Copernicus 2023 – jak zmienia się klimat w Europie?
Copernicus jest elementem programu kosmicznego Unii Europejskiej, finansowanego przez UE i jest jego flagowym programem obserwacji Ziemi, działającym w ramach sześciu serwisów tematycznych: Atmosfera, Morza, Ląd, Zmiany Klimatu, Bezpieczeństwo i Sytuacje Nadzwyczajne. Copernicus dostarcza bezpłatnie dostępne dane operacyjne i usługi, zapewniając
użytkownikom wiarygodne i aktualne informacje dotyczące naszej planety i jej środowiska.
Program jest koordynowany i zarządzany przez Komisję Europejską i realizowany we współpracy z państwami członkowskimi, Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), Europejską Organizacją Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT), Europejskim Centrum Prognoz Pogodowych Średniego Zasięgu (ECMWF) oraz m.in. Agencjami UE i Mercator Océan. ECMWF obsługuje dwie usługi w ramach unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus: Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS) oraz Copernicus Climate Change Service
(C3S).
Zgodnie z wynikami badań przedstawionymi w ostatnim raporcie Copernicus wyjątkowo niepokojąco wyglądała sytuacja w Europie, dla której 2022 rok był drugim najcieplejszym w historii. Kontynent ociepla się najszybciej na świecie i aż dwukrotnie szybciej niż wynosi średnia światowa. W ciągu ostatnich pięciu lat średnia temperatura w Europie była o 2,2°C wyższa niż w epoce przedindustrialnej.
W ubiegłym roku kontynent zmagał się z wyjątkowo dotkliwą falą upałów, podczas której odnotowano kilka rekordów, m.in. w Wielkiej Brytanii, gdzie po raz pierwszy w historii słupki rtęci przekroczyły 40°C. Bardzo mocno ucierpiały zwłaszcza kraje śródziemnomorskie, gdzie odnotowano rekordową liczbę dni z „bardzo silnym stresem cieplnym”, gdy odczuwalna temperatura wynosiła od 38 do 46°C. Europejskie fale upałów doprowadziły do suszy, co poskutkowało też niebezpieczną falą pożarów, które wygenerowało najwyższe emisje dwutlenku węgla od 15 lat. Ekstremalne temperatury spowodowały również co najmniej 20 000 przedwczesnych zgonów.
Z raportu płyną jednak również bardziej optymistyczne wieści. Naukowcy zauważyli, że w ubiegłym roku Europa odnotowała najwyższy czas nasłonecznienia od 40 lat, co stanowi optymistyczną wiadomość w kontekście rozwoju fotowoltaiki. Według analizy, na kontynencie zarejestrowano 130 godzin nasłonecznienia powyżej średniej. Największy wzrost nasłonecznienia odnotowano w Niemczech, Holandii i Belgii, a także w południowo-wschodniej Europie, w tym w Bośni, Serbii i Bułgarii. Z kolei roczne zachmurzenie na kontynencie było na drugim najniższym poziomie w historii.
W przyszłości w wielu regionach zwiększy się częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych, takich jak fale upałów, powodzie i susze. Doprowadzi to do niekorzystnych skutków dla ekosystemów, sektorów gospodarki, zdrowia i dobrobytu ludzi. Dlatego w celu minimalizacji ryzyka globalnej zmiany klimatu wymaga się, aby poza działaniami na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, prowadzić ukierunkowane działania służące adaptacji do skutków zmiany klimatu. Adaptacja musi być dostosowana do określonych warunków panujących w różnych regionach i miastach Europy.
CS3 poinformował, że globalne temperatury przestaną rosnąć tylko wtedy, gdy kraje zmniejszą swoje emisje do „zera netto” – co oznacza, że nie będą uwalniać do atmosfery więcej gazów cieplarnianych niż usuwać. Państwa UE, Wielka Brytania, Kanada, Japonia i niektóre inne kraje zobowiązały się do osiągnięcia tego celu do 2050 roku, natomiast Chiny i Indie zamierzają osiągnąć ten cel później.
Pomimo tych zobowiązań, globalna emisja gazów cieplarnianych rośnie. Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze wynosiło w 2022 średnio około 417 ppm i był to najwyższy poziom od ponad 2 milionów lat – podkreślił C3S.
W raporcie zaznaczono też, że inne regiony świata również zostały dotknięte niszczącymi zmianami klimatycznymi, a globalne ocieplenie nadal najmocniej uderzało w ubogie kraje. Powódź w Pakistanie zabiła co najmniej 1700 osób, a susza zdziesiątkowała populację zwierząt hodowlanych w Somalii.
